ไม่ออกกำลังกาย-เก็บตัว บ่อเกิด เซลล์สมองเสื่อม

การไม่ออกกำลังกาย ส่งผลเลวร้ายกว่าที่เราคิดไว้หลายเท่าตัว

ความน่ากลัวหนึ่งคือ เรื่องทำให้เซลล์สมองเสื่อม

นพ.ยุทธชัย ลิขิตเจริญ อาจารย์ประจำหน่วยประสาทวิทยา ฝ่ายอายุรศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ได้พูดถึงเรื่องภาวะสมองเสื่อม ในตอนหนึ่งว่าเป็นกลุ่มอาการของโรคที่สามารถแยกย่อยออกเป็นเซลล์สมองเสื่อมที่ไม่สามารถรักษาและหยุดการดำเนินของโรคได้ เช่น โรคอัลไซเมอร์ พบมากที่สุดในกลุ่มอาการนี้ และเซลล์สมองเสื่อมที่สามารถรักษาได้ และหยุดการดำเนินโรคได้ เช่น อาการเซลล์สมองเสื่อมที่เกิดจากปัญหาหลอดเลือดสมอง อาการทางจิต โรคซึมเศร้า หรือขาดวิตามินบางตัวอย่างวิตามินบี 12 และโฟเลต ซึ่งการขาดวิตามินพบได้น้อย มักพบในกลุ่มผู้ป่วยโรคพิษสุราเรื้อรัง ดังนั้น การรักษาอาการเซลล์สมองเสื่อม จึงต้องคัดกรองหาสาเหตุให้พบเพื่อทำการรักษาให้ตรงกับการเจ็บป่วย โดยเฉพาะหากเป็นอาการเซลล์สมองเสื่อมกลุ่มที่สามารถรักษาได้ เมื่อรักษาจนหายอาการก็จะกลับมาได้เกือบเหมือนเดิม

อาการเริ่มแรกของผู้ป่วยเซลล์สมองเสื่อม จะปรากฏให้เห็นในด้านของความจำระยะสั้นเป็นลำดับแรก เช่น พูดเรื่องซ้ำๆ เดิมๆ หลงลืมในระดับเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ อารมณ์เปลี่ยนแปลง ความสามารถในการใช้ภาษาแย่ลง เป็นต้น

การตรวจจะทำด้วยการซักประวัติ ทำแบบทดสอบ ร่วมกับนักจิตวิทยา ซึ่งจะมีเกณฑ์การวินิจฉัยอยู่ บางครั้งอาจต้องตรวจคลื่นสมอง ดูภาพสมองร่วมด้วย เพื่อหาสาเหตุของโรคว่าเกิดจากปัจจัยแบบใด เพื่อวางแผนการรักษา หากเป็นชนิดรักษาได้ก็จะรักษาในจุดที่ทำให้เกิดความเสื่อมไป เช่น รักษาโรคซึมเศร้า เพิ่มวิตามินที่ขาด หรือ รักษาหลอดเลือดตีบ หรือ ตัน และบางครั้งพบว่าการเกิดก้อนเนื้อในสมองก็ทำให้เกิดเซลล์สมองเสื่อมได้ ส่วนถ้าเป็นชนิดรักษาไม่ได้ จะใช้วิธีดูแลแบบประคับประคอง

คุณหมอยุทธชัยบอกด้วยว่า สำหรับผู้ป่วยกลุ่มเซลล์สมองเสื่อมแบบรักษาไม่ได้ที่พบบ่อยที่สุด คือ อัลไซเมอร์ ซึ่งพบว่าร้อยละ 5 เกิดจากกรรมพันธุ์ ร้อยละ 30 เกิดจากพันธุกรรม ที่เหลือยังไม่ทราบสาเหตุ ที่ชัดเจน

"เราจะพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย พบเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ตั้งแต่อายุ 60 ปีขึ้นไป ซึ่งอัลไซเมอร์ต้องอาศัยการดูแลอย่างใกล้ชิด พยายามให้เกิดกิจกรรมทางสมอง เช่น การพูดคุย สร้างบรรยากาศที่ดี การให้เล่มเกมที่กระตุ้นความคิด การรับข้อมูลข่าวสารใหม่ และมีปฏิสัมพันธ์กับคนในสังคม จะช่วยชะลออาการได้" นพ.ยุทธชัยกล่าว

อาจารย์ประจำหน่วยประสาทวิทยา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย กล่าวด้วยว่า กลุ่มโรคเซลล์สมองเสื่อม มีสาเหตุที่ไม่ชัดเจน แต่พบความสัมพันธ์กับกลุ่มที่มีกิจกรรมทางกายน้อย ไม่ออกกำลังกาย เก็บตัวไม่พบปะผู้คน ไม่ค่อยได้ใช้สมอง และโรคทางกาย เช่น ความดัน เบาหวาน ไขมันสูง การสูบบุหรี่ ด้วย การป้องกันที่สำคัญคือการลดความเสี่ยงต่างๆ สำคัญคือ การออกกำลังกาย ทำกิจกรรมที่ใช้ความคิด

ส่วนการกินอาหารเสริม ที่บอกว่าบำรุงสมองนั้น ยังไม่มีงานวิจัยที่ชี้ชัดถึงประโยชน์ที่ชัดเจน