โฮมสคูลทางเลือกใหม่ในสังคมไทย
Home School หรือ การศึกษาโดยครอบครัว คือ การจัดการศึกษาที่พ่อแม่หรือผู้ปกครองได้จัดขึ้นเพื่อลูก ๆ ของเขาเอง โดยมีสิทธิคุ้มครองตามกฎหมาย ซึ่งมีรูปแบบการจัดการศึกษาแบบใดแบบหนึ่งหรือทั้งสามรูปแบบ ของการศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศัย อย่างมีการเทียบโอนผลการศึกษาได้
โฮมสคูลการศึกษาระบบใหม่ เด็กเป็นศูนย์กลางอย่างแท้จริง ไม่จำกัดวุฒิการศึกษาพ่อแม่เพียงแค่มีประสบการณ์ชีวิตเป็นพอ พ่อแม่วางใจได้ โฮมสคูลไม่ใช่สิ่งผิดกฎหมาย และมีเด็กที่เรียนในระบบนี้ประสบความสำเร็จอย่างมาก เพื่อให้รู้จักการจัดการศึกษาแบบ Home school และเข้าใจแนวการจัดการศึกษาแบบนี้
แนวการเรียนการสอนแบบโฮมสคูล (Homeschool)
แนวการเรียนการสอนแบบโฮมสคูล คือ การศึกษาทางเลือก มีการเรียนรู้จากที่บ้าน โดยเน้นที่วิถีชีวิต เรื่องราวและบรรยากาศที่เกิดขึ้นจริง และตามความสนใจของตัวเด็กเป็นสำคัญ โดยมีพ่อแม่ผู้ปกครองคอยช่วยเหลือ ชี้แนะ ซึ่งวิธีของโฮมสคูลจะทำให้เด็กเกิดการเรียนรู้ได้เอง รักการเรียนรู้ และรู้วิธีสร้างองค์ความรู้ใหม่ๆ
การจัดการเรียนการสอนแบบโฮมสคูล (Homeschool)
การจัดการศึกษาแบบโฮมสคูล (Home School) เป็นการศึกษาอีกทางเลือกหนึ่งที่พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 ได้เปิดโอกาสให้ครอบครัวที่ต้องการจัดการศึกษาให้แก่บุตรหลานตามแนวคิดของตน เอง และยังให้สิทธิ์ที่จะได้รับเงินอุดหนุนจากรัฐ สำหรับการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานอีกด้วย
โฮมสคูลจะต้องเป็นการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ที่ได้ถูกวางแผนขึ้นอย่างตั้งใจสำหรับเด็กที่เป็นสมาชิกในครอบครัว โดยกิจกรรมส่วนใหญ่เกิดขึ้นในบ้าน และสภาพการณ์แบบครอบครัว แล้วทำให้บ้านกลายเป็นบ้านแห่งการเรียนรู้ มีพ่อแม่ ผู้ปกครองทำหน้าที่เสมือนครู หรือผู้กำกับดูแลกิจกรรมที่จัดขึ้นที่บ้าน และแหล่งการเรียนรู้ต่างๆ ที่จะก่อให้เกิดกระบวนการเรียนรู้มาสู่ลูกการจัดการศึกษาในลักษณะนี้ จะเอื้อเฟื้อต่อพ่อแม่ที่สนใจและต้องการจัดการศึกษาให้กับลูกด้วยตนเอง
กิจกรรมแบบโฮมสคูล (Homeschool)
เพราะการเรียนแบบโฮมสคูลเริ่มจากความสนใจของเด็ก ถ้าเด็กสนใจเลี้ยงสัตว์ ก็อาจเริ่มจากหาสัตว์เลี้ยง เช่น ไก่แจ้ นก ปลา สัตว์น้ำต่างๆมาเลี้ยง ให้เขาเป็นคนให้อาหาร ได้รับผิดชอบ และขยายความรู้เพิ่มเติมด้วยการพาไปดูการซื้อขายปลา พาไปลงบ่อจับปลา ได้พูดคุยกับชาวบ้านผู้มีประสบการณ์ หรือถ้าเด็กเริ่มมีความสนใจอะไร พ่อแม่ต้องเป็นผู้กระตุ้นให้ทดลองทำ ทดลองศึกษาด้วยตนเอง หรือคอยหาข้อมูลให้ เพื่อให้เกิดการต่อยอดไปสู่ความรู้เรื่องใหม่ๆ ต่อไปอยู่เรื่อยๆ
พ่อแม่แบบโฮมสคูล (Homeschool)
ในการริเริ่มที่จะจัดการศึกษาแบบโฮมสคูลสำหรับลูกนั้น พ่อแม่ผู้ปกครองต้องเตรียมตัวและมีความพร้อมดังต่อไปนี้
1.พ่อแม่ต้องมีความตั้งใจ ชัดเจนหนักแน่นและเห็นพ้องต้องกันอย่างแท้จริง จำเป็นต้องศึกษาทำความเข้าใจถึงการศึกษาทางเลือกนี้ให้ดีก่อน
2.ต้องสำรวจความพร้อมของตนเองด้วยว่ามีจิตใจมุ่งมั่นที่จะทำหน้าที่ครูของ ลูก ให้เวลากับการเรียนรู้ของลูกอย่างเต็มที่ มีความพร้อมที่จะเรียนรู้ร่วมไปกับลูก ใฝ่รู้และตั้งใจที่จะศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับวิธีการสอนตลอดเวลา
3.ต้องเป็นนักจัดการที่ดี ทั้งการวางแผนการเรียนรู้ของลูก การจัดสภาพสิ่งแวดล้อมของบ้านให้เอื้อต่อการเรียนรู้ การจัดโอกาสให้ลูกได้มีปฏิสัมพันธ์กับเด็กด้วยกันเพื่อมีทักษะทางสังคม การค้นคว้าหาแหล่งเรียนรู้ทั้งสถานที่และตัวบุคคล การติดต่อประสานงานกับกลุ่มโฮมสคูล กลุ่มสนับสนุน โรงเรียนที่ลูกจะขึ้นทะเบียนเพื่อการเทียบโอนกับระบบโรงเรียน
4.ต้องรักษาวินัยทั้งกับตนเองและลูก จริงจังในการเรียน มิฉะนั้นการเรียนรู้ก็อาจจะล้มเหลวได้
5.เข้าใจพัฒนาการตามวัยของลูก เพื่อจัดการเรียนการสอนให้สอดคล้องตามช่วงวัย เช่น ในวัยแรกเกิดถึงวัยอนุบาลเป็น ช่วงเวลาของการสร้างเสริมพัฒนาการทุก ๆ ด้าน เพื่อเป็นรากฐานที่ถูกต้องมั่นคงของชีวิต ในระดับประถมศึกษาเป็นเวลาแห่งการเรียนรู้พื้นฐาน ทุกวิชาและพัฒนาจริยธรรม พอถึงช่วงมัธยมศึกษาก็เป็นช่วงเวลาแห่งการสำรวจ ค้นหาความสนใจ และความถนัด เป็นต้น
6.พร้อมจะให้เวลาคุณภาพกับลูก ในการอบรมบ่มนิสัยลูก สอดแทรกผ่านกิจกรรมการเรียนรู้หรือการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น งานบ้านอย่างการล้างจาน ก็ช่วยฝึกเด็กให้รู้จักหน้าที่ รู้รับผิดชอบต่อตัวเอง ต่อส่วนรวมคือคนในบ้านนั่นเอง เด็กจำเป็นต้องได้พัฒนาตัวเองในทุกแง่มุมไม่ใช่แค่เรื่องวิชาการ แต่รวมถึงเรื่องของทักษะชีวิต จริยธรรม ต้องฝึกลูกให้มีความมั่นคงทางความคิด ทางอารมณ์ และการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า พร้อมปรับตัวเข้าสังคมได้ เป็นเรื่องใหญ่ที่จะต้องใช้ไปตลอดชีวิต
ขั้นตอนการเรียนการสอนแบบโฮมสคูล(Homeschool)
ปัจจุบันกระทรวงศึกษาธิการในลงนามในกฏกระทรวง ว่าด้วยสิทธิการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานโดยครอบครัว พ.ศ 2547 แล้ว โดยจะต้องปฏิบัติตามขั้นตอนดังนี้
1. เตรียมความพร้อมโดยศึกษาข้อมูลความรู้ในระดับพัฒนาการของลูก และค้นหาความสนใจพิเศษ
2. ยื่นขอข้อมูลและระเบียบการได้จากสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาตามที่คุณอาศัยอยู่ เพื่อทำหลักสูตรหรือแผนการสอนของลูก
3.หลักฐานวุฒิการศึกษาของผู้ปกครองต้องไม่ต่ำกว่ามัธยมศึกษาตอนปลายหรือเทียบเท่า
4. หากเด็กมีความบกพร่องอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น อ่อนคณิตศาสตร์ ทางเขตจะให้ระยะเวลาซ่อมเสริม เพื่อประเมินใหม่อีกครั้ง
5. ให้ครอบครัวประเมินความรู้ของเด็กตามหลักเกณฑ์ในหลักสูตรขั้นพื้นฐาน โดยทางสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาจะตรวจสอบปีละ 1 ครั้ง ว่ามีพัฒนาการตรงตามที่ครอบครัวประเมินไว้หรือไม่ และกำหนดความสามารถของเด็กว่าเทียบได้ในระดับชั้นใด
6. หากครอบครัวใดมีความพร้อมลดลง ไม่สามารถทำโฮมสคูลให้ลูกได้ เด็กสามารถเข้าเรียนในโรงเรียนได้ตามปกติ ตามระดับชั้นที่สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาได้เทียบไว้
ปัจจุบันได้มีการตั้งศูนย์ประสานงานครอบครัวบ้านเรียนขึ้น ในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ เพื่อสร้างมาตรฐานการจัดการศึกษาโดยครอบครัวในสังคมไทยไห้มีความชัดเจนมาก ขึ้น ซึ่งโฮมสคูลถือเป็นทางเลือกหนึ่ง
และมันไม่ใช่สิ่งที่ผิดแตกต่างอะไรกับการเรียนในโรงเรียน เราเคยมีแล้วแต่ถูกลืมไป เพราะใช้ระบบโรงเรียนมากว่าหนึ่งร้อยปี หลังจากนั้นพอเห็นความล้มเหลว หรือความยุ่งยาก จากปัญหาบางอย่างที่มันก่อตัวจากระบบโรงเรียน ทำให้ระบบนี้ฟื้นคืนขึ้นมาอีก
ขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก http://www.vcharkarn.com/varticle/60600