ที่มาที่ไป "หนังสือจินดามณี" หนังสือเรียนเล่มแรกในสมัยอยุธยา

เชื่อเลยว่าต้องมีคนรู้จักหรือเคยได้ยินอย่างแน่นอน สำหรับ "หนังสือจินดามณี" ทาง Sanook! Campus ขอพาไปเล่าถึงประวัติที่มาที่ไป ผู้เขียนหนังสือเล่มนี้กัน ว่ามีความเป็นมาอย่างไร

"หนังสือจินดามณี" เป็นแบบเรียนภาษาไทยที่แต่งขึ้นเล่มแรกในสมัยอยุธยา เป็นการใช้ภาษาไทย ผสมกับภาษาบาลี ค้นพบที่ วัดท่าพูด ต.ไร่ขิง อ.สามพราน จ.นครปฐม ซึ่งการค้นพบนั้น ไม่สมบูรณ์ มีเนื้อเรื่องที่ไม่ครบ สันนิษฐานว่ามีบางส่วนได้ฉีกขาดและหายไป ตัวอักษรบรรจง สวยงาม มีบางที่ถูกลบเลือนไป

ซึ่งเป็นหนังสือที่ครอบคลุมในบทเรียนภาษาไทยไปถึงการใช้สระ วรรณยุกต์ พยัญชนะ รวมถึงการประพันธ์ร้อยแก้ว ร้อยกรอง ฯลฯ ในหลักของภาษาไทยทั้งหมด คำผิดถูก ความหมายของศัพท์หรือคำศัพท์ที่มีคำผสม ซึ่งหนังสือเล่มนี้แต่งขึ้นในสมัยอยุธยาในช่วงกลาง เป็นแบบเรียนของผู้ที่จะถวายตัวเข้ารับราชการ รวมทั้งผู้ที่หัดเป็นนักกวีในสมัยนั้น

ผู้ประพันธ์ไม่ใช่ใครที่ไหนนั่นก็คือ พระโหราธิบดี นักโหราศาสตร์และนักวรรณกรรมในสมัยอยุธยา ช่วง สมเด็จพระนารายณ์มหาราช แต่ยังมีข้อมูลบางข้อมูลที่คาดการณ์กันว่า อาจจะแต่งขึ้นก่อนสมัยพระนารายณ์ 100 ปี เป็นการแต่งขึ้นในสมัย พระเอกาทศรถ 

พระโหราธิบดี ณ เวลานี้เชื่อว่าทุกๆคนต้องรู้จักกันเป็นอย่างดีใน เนื่องจากละครดัง บุพเพสันนิวาส พระโหราธิบดี(นิรุตติ์ ศิริจรรยา) คนนี้คือบิดาของ "หมื่นสุนทรเทวา" (โป๊ป ธนวรรธน์) รวมทั้งเป็นบิดาของ "ศรีปราชญ์" นักกวีชื่อดัง ผู้เป็นพี่ของพี่หมื่นอีกด้วย ซึ่งพระโหราธิบดี มีหน้าประวัติศาสตร์มากมายในสมัยนั้น เพราะเป็นบุคคลสำคัญทางด้านวรรณกรรม นอกจากนี้แล้วยังมีหน้าที่ในการประกอบพิธีการต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับศาสนาพราหมณ์อีกด้วย ซึ่งต้องเป็นบุคคลที่เป็นผู้รู้หนังสือรวมถึงรอบรู้สรรพวิทยาต่าง ๆ

ทำให้หนังสือ จินดามณี นั้นเป็นแบบเรียนของไทยและเป็นแบบอย่างในการพัฒนาแบบเรียนไทยมาจนถึงปัจจุบัน เป็นต้นแบบและทำให้หนังสือเรียนภาษาไทยหลายเล่มในยุคต่อๆมามีชื่อตามกันมาว่า "จินดามณี" อาทิเช่น  จินดามณีฉบับความแปลก จินดามณีครั้งแผ่นดินพระเจ้าบรมโกศ จินดามณีฉบับกรมหลวงวงษาธิราชสนิท จินดามณีฉบับพิมพ์ของหมอสมิท และจินดามณีฉบับพิมพ์ของหมอบรัดเล 

ถือได้ว่าหนังสือเรียน จินดามณี เป็นต้นแบบแห่งวรรณกรรมและบทเรียนของประเทศไทยที่มีอิทธิพล หลักการใช้ภาษาไทย และต้นแบบภาษาไทยมาถึงในปัจจุบันนี้เลยทีเดียวก็ว่าได้ 

อ่านเรื่องเพิ่มเติม : ‘ประยุทธ์’ สั่ง ครม.ท่องหนังสือ ‘จินดามณี’ ให้ได้คนละบท จะทดสอบปากเปล่า