ทำไมเราถึงเรียงวันในสัปดาห์เป็นวันอาทิตย์ จันทร์ อังคาร พุธ พฤหัสบดี ศุกร์ และเสาร์ ?

ชื่อวันในสัปดาห์ถูกเรียงตั้งแต่ยุคสุเมเรียน ด้วยการนับชั่วโมงบนลำดับของดาวเคราะห์ ตามระบบโลกเป็นศูนย์กลางของจักรวาล แล้วให้ชื่อดาวเคราะห์ประจำชั่วโมงที่ 1 ของแต่ละวันเป็นชื่อของวันนั้นๆ

การเรียงวันในสัปดาห์มีที่มาอย่างไร?

มีบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรว่า มนุษย์ใช้ระบบ 1 สัปดาห์มี 7 วัน มาตั้งแต่สมัยสุเมเรียนและบาบิโลน หรือเมื่อประมาณ 2,350 ปีก่อนคริสตศักราช

ในอดีต มนุษย์เชื่อว่า “โลกเป็นศูนย์กลางของจักรวาล” ตามระบบของ ทอเลมี ดาวเคราะห์ที่เป็นบริวารของโลกมีทั้งหมด 7 ดวง ได้แก่ ดาวพุธ ดาวศุกร์ ดาวอังคาร ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ เคลื่อนที่ผ่านกลุ่มดาวจักรราศี ดาวเคราะห์ถูกเรียงโดยใช้อัตราการโคจรรอบโลกเป็นตัววัด เรียงได้เป็น ดาวเสาร์ (มีคาบการโคจรประมาณ 30 ปี) อยู่ไกลที่สุด ต่อมาเป็นดาวพฤหัสบดี (มีคาบการโคจรประมาณ 12 ปี) ดาวอังคาร (มีคาบการโคจรประมาณ 1.5 ปี) ดวงอาทิตย์ (มีคาบการโคจรประมาณ 1 ปี) ดาวศุกร์ (มีคาบการโคจรประมาณ 243 วัน) ดาวพุธ (มีคาบการโคจรประมาณ 88 วัน) และดวงจันทร์ (มีคาบการโคจรประมาณ 27.5 วัน) อยู่ใกล้โลกมากที่สุด

1 วัน ถูกนิยามว่าเป็น ระยะเวลาที่ดวงอาทิตย์ขึ้นครั้งหนึ่งไปจนดวงอาทิตย์ขึ้นอีกครั้งหนึ่ง แบ่งออกเป็น 24 ส่วน (24 ชั่วโมง) คือ กลางวัน 12 ส่วน และกลางคืน 12 ส่วน

แล้วมีวิธีการเรียงชื่อวันอย่างไร?

• เรียงดาวบริวารทั้ง 7 ดวง จากดวงที่มีคาบการโคจรมากที่สุดมาน้อยที่สุด
• นับ 1 - 24 ไปตามดาวเคราะห์ที่เรียงไว้ คือ เริ่มนับ 1 ดาวเสาร์ 2 ดาวพฤหัสบดี 3 ดาวอังคาร ไปเรื่อย ๆ เมื่อนับถึง 7 ดวงจันทร์ให้วนกลับมานับ 8 ดาวเสาร์ใหม่ ต่อไปเรื่อย ๆ
• เมื่อนับครบ 24 แล้วให้กลับมาเริ่มนับ 1 ใหม่ (นับ 1 ใหม่ = เริ่มวันใหม่) นับวนไปเรื่อยๆจนกว่าจะนับ 1 ที่ดาวเสาร์อีกครั้ง
• เรียงชื่อวันในสัปดาห์ใหม่อีกครั้งตามลำดับเลข 1 จะเรียงได้เป็น วันเสาร์ วันอาทิตย์ วันจันทร์ วันอังคาร วันพุธ วันพฤหัสบดี วันศุกร์

แล้วทำไมการเรียงลำดับวันจึงเริ่มต้นสัปดาห์ที่วันอาทิตย์?

ตามวิธีการเรียงชื่อของวันควรจะเริ่มต้นสัปดาห์ด้วยวันเสาร์ แต่ปัจจุบัน กลับเริ่มที่วันอาทิตย์ เนื่องจากดวงอาทิตย์เป็นดาวดวงสำคัญที่สุดและมีขนาดใหญ่ที่สุด ถือเป็นวันศักดิ์สิทธิ์และมีการประกอบพิธีกรรมตามศาสนาโบราณด้วย แต่หลายประเทศในยุโรป อเมริกาใต้ และบางส่วนของเอเชียถือว่าวันจันทร์เป็นวันแรกของสัปดาห์ ตามข้อตกลงวันและเวลานานาชาติมาตรฐานสากล (ISO 8601: 1988) ที่กำหนดให้วันจันทร์เป็นวันแรกของสัปดาห์และวันอาทิตย์เป็นวันสุดท้ายของสัปดาห์

เรียบเรียง : พัชริดา ยั่งยืนเจริญสุข
เจ้าหน้าที่สารสนเทศดาราศาสตร์ สดร.