"ประวัติชุดครุย" ของไทย ชุดครุยแต่ละมหาวิทยาลัย แต่งแบบไหน ทำไมต้องใส่ครุยตอนเรียนจบ

ครุยวิทยฐานะไทย เป็นชุดพิธีการซึ่งสถาบันอุดมศึกษาในประเทศไทยโดยถือรับธรรมเนียมปฏิบัติมาจากพิธีการสำเร็จการศึกษาของสถาบันอุดมศึกษาทางตะวันตก ปัจจุบันครุยวิทยฐานะใช้ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรเพื่อแสดงถึงปริญญาวิทยฐานะที่ได้จากการสำเร็จการศึกษา

ครุยวิทยฐานะสำหรับสถาบันอุดมศึกษาของรัฐจะกำหนดไว้ในพระราชกฤษฎีกาหรือกฎหมายอื่น ส่วนสถาบันอุดมศึกษาของเอกชนกำหนดไว้ในข้อบังคับของตน การใช้ครุยวิทยฐานะสำหรับมหาวิทยาลัยรัฐโดยไม่ชอบนั้นมีโทษ

อนึ่ง มีการเข้าใจผิดว่าครุยวิทยฐานะไทยเป็นเสื้อครุยที่ได้รับพระราชทานจากพระมหากษัตริย์ไทย ซึ่งมีเพียงจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเท่านั้นที่ได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ภายหลังจากการก่อตั้งมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง สถาบันอุดมศึกษาอื่น ๆ จึงได้ออกแบบครุยวิทยฐานะขึ้นเองโดยไม่ต้องขอพระราชทาน แต่ถูกเข้าใจผิดว่าครุยวิทยฐานะไทยทั้งหมดเป็นของพระราชทานและให้ความสำคัญในมุมมองของความศักดิ์สิทธิ์

ประวัติชุดครุย ในประเทศไทย

ประเทศไทยมีแนวคิดเกี่ยวกับการใช้ครุยวิทยฐานะในปี พ.ศ. 2457 โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระบรมราชานุญาตให้ผู้สำเร็จการศึกษาในชั้นบัณฑิตจากโรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวอยู่สามารถใช้ครุยเพื่อเป็นเกียรติยศได้ อย่างไรก็ตามในขณะนั้นโรงเรียนข้าราชการพลเรือนฯ จัดการเรียนการสอนได้เพียงระดับประกาศนียบัตรเท่านั้น จึงไม่มีการจัดสร้างเสื้อครุยเพื่อแสดงว่าเป็นผู้สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาในขณะนั้น

เมื่อโรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้รับการประดิษฐานขึ้นเป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในปี พ.ศ. 2460 และสามารถจัดการศึกษาถึงระดับปริญญาได้เป็นผลสำเร็จเมื่อปี พ.ศ. 2471 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงมีความคิดที่จะสร้างเสื้อครุยสำหรับบัณฑิตจุฬาฯ และออกเป็นพระราชกำหนดเสื้อครุยบัณฑิตของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในปี พ.ศ. 2473 ถือเป็นครั้งแรกที่มีการใช้ครุยวิทยฐานะสำหรับผู้สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาในประเทศไทย

เมื่อประเทศไทยได้ขยายการศึกษาในระดับอุดมศึกษา สถาบันอุดมศึกษาต่าง ๆ จึงได้จัดสร้างครุยวิทยฐานะเป็นลักษณะเฉพาะของตนเองมาจนถึงปัจจุบัน

รูปแบบของครุยวิทยฐานะ

ครุยวิทยฐานะไทยในปัจจุบันมีหลากหลายรูปแบบ ซึ่งแต่ละสถาบันอุดมศึกษาจะกำหนดรูปแบบของครุยวิทยฐานะให้มีลักษณะเฉพาะของตนเอง โดยสามารถจำแนกเป็นสองแบบหลัก ๆ ดังนี้

รูปแบบตามพระราชพิธีไทยแบบโบราณ

ครุยวิทยฐานะรูปแบบนี้มีลักษณะคล้าย ๆ ชุดครุยพระยาแรกนา หรือขุนนางสมัยโบราณหรือที่เรียกว่าครุยเทวดา โดยจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเป็นสถาบันอุดมศึกษาแห่งแรกที่ใช้ครุยวิทยฐานะในรูปแบบนี้ ครุยวิทยฐานะรูปแบบนี้สามารถแยกตามชนิดเนื้อผ้าและสีได้ดังนี้

ครุยเนื้อผ้าโปร่งสีขาว

• จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• มหาวิทยาลัยขอนแก่น
• มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
• มหาวิทยาลัยนเรศวร
• กลุ่มมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล
• มหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์
• มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
• มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์
• มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี
• มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี
• สถาบันการอาชีวศึกษา
• สถาบันการอาชีวศึกษาเกษตร

ครุยเนื้อผ้าโปร่ง สีอื่นๆ

• มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ใช้เนื้อผ้าต่างกันในแต่ละระดับปริญญา ระดับบัณฑิตและระดับมหาบัณฑิตใช้เนื้อผ้าสีน้ำเงินโปร่ง ระดับดุษฎีบัณฑิตใช้เนื้อผ้าทึบ สีแดง
• มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ใช้เนื้อผ้าสีชมพู
• มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ ใช้เนื้อผ้าสีฟ้าคราม

ครุยเนื้อผ้าทึบสีแดงหมากสุก(สีแสด) สีแดง หรือสีเลือดหมู

• มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี ใช้เนื้อผ้าสีแดง
• มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ ใช้เนื้อผ้าสีแดง
• สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง ใช้เนื้อผ้าสีแดง
• มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย ใช้เนื้อผ้าสีแสด
• มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ใช้เนื้อผ้าสีแดง
• สถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน ใช้เนื้อผ้าสีเลือดหมู
• สถาบันการพยาบาลศรีสวรินทิรา สภากาชาดไทย ใช้เนื้อผ้าสีแดงกาชาด

ครุยเนื้อผ้าทึบสีดำ

• กลุ่มมหาวิทยาลัยราชภัฏ (บางแห่ง)

ครุยเนื้อผ้าทึบสีเขียวเข้ม

• สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์

ครุยเนื้อผ้าทึบ สีอื่นๆ

• มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา ใช้เนื้อผ้าสีม่วง
• มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ ใช้เนื้อผ้าสีทอง

รูปแบบตามแบบตะวันตก

ครุยวิทยฐานะประเภทนี้มีลักษณะแบบครุยจะเป็นครุยคลุมใช้เนื้อผ้าทึบสีดำหรือสีอื่น ๆ อาจประดับฮูดหรือหมวกคล้ายกับครุยวิทยฐานะที่ใช้ในประเทศแถบตะวันตก โดยมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เป็นสถาบันอุดมศึกษาแห่งแรกที่ใช้ครุยวิทยฐานะในรูปแบบนี้ ครุยวิทยฐานะรูปแบบนี้สามารถแยกลักษณะได้ดังนี้

ชุดครุยแบบครุยตุลาการหรือทนายความ

• มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในอดีตเคยมีการใช้หมวก แต่ปัจจุบันได้ยกเลิกใช้ไปแล้ว
• มหาวิทยาลัยศรีปทุม
• มหาวิทยาลัยรัตนบัณฑิต
• ชุดครุยแบบมีหมวก
• มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
• มหาวิทยาลัยมหิดล
• มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
• มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
• มหาวิทยาลัยนครพนม
• มหาวิทยาลัยแม่โจ้
• มหาวิทยาลัยพะเยา
• มหาวิทยาลัยกรุงเทพ
• มหาวิทยาลัยรังสิต
• มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย
• มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ

ชุดครุยแบบไม่มีหมวก

• มหาวิทยาลัยศิลปากร
• มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
• มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์
• มหาวิทยาลัยบูรพา มีหมวกสำหรับดุษฎีบัณฑิต
• มหาวิทยาลัยทักษิณ
• มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
• มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์
• มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี
• มหาวิทยาลัยรามคำแหง
• มหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม
• มหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา
• มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม
• มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด
• มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่
• มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย
• มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์
• มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี
• มหาวิทยาลัยราชภัฏชัยภูมิ
• สถาบันการพลศึกษา
• สถาบันอุดมศึกษาเอกชนอื่นทั้งหมดนอกเหนือจากที่ได้กล่าวมานี้

ชุดครุยแบบตะวันตกสีอื่น ๆ

• มหาวิทยาลัยสวนดุสิต ใช้เนื้อผ้าสีน้ำตาลแก่
• สถาบันเทคโนโลยีแห่งสุวรรณภูมิ ใช้เนื้อผ้าสีแดง